fatih birol ne demek?

Fatih Birol (d. 22 Mart 1958, Ankara), Türk elektrik mühendisi, ekonomist ve enerji uzmanı. 1 Eylül 2015'ten beri Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı'nda icra direktörlüğü görevini yürütmektedir. Bundan önce, 1995–2015 tarihleri arasında aynı kurumda baş ekonomist ve Küresel Enerji Ekonomisi Direktörü olarak görev aldı. Ayrıca Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) Fahri Başkanlığını sürdürmektedir.

12 Şubat 2015'te, 29 üye ülkenin oy birliği ile Uluslararası Enerji Ajansı İcra Direktörü pozisyonuna seçildi.

İlk yılları ve eğitimi

Fatih Birol 22 Mart 1958 tarihinde Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde (GATA) askeri doktor olarak görev yapan Kemal Birol ile ev hanımı Bilge Birol'un iki çocuğundan ilki olarak Ankara'da doğdu.¹ İlkokulu Çankaya'daki Kurtuluş İlkokulunda tamamladı. Ortaokul ve lise eğitimini tamamlamak için TED Ankara Koleji'ne geçti ve 1976'da mezun oldu. Babasının doktor olması isteğine karşın matematiğe ilgisi nedeniyle İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Fakültesi'nin elektrik mühendisliği bölümünden mezun oldu. Mezuniyetten sonra Türkiye Elektrik Kurumu'nda (TEK) bir süre çalıştı.² Burada mühendisliğe ısınamayan Birol, başka bir ilgi alanı olan sinema sektörüne geçti. Yeşilçam filmelerinde bir film yönetmeninin asistanlığını yaptı.³ Fakat daha sonra sektöre adım attıktan sonra işini sevemediğini fark etti ve asistanlığı bıraktı. Mühendislik ve toplumu bir araya getiren konunun enerji olduğuna karar veren Birol, 1986 yılında Avusturya'ya gitti.⁴ Viyana Teknik Üniversitesi'nde enerji ekonomisi alanında yüksek lisans ve doktora yaptı. Viyana'da eğitim alırken aynı zamanda hamallık ve kar küreme gibi işlerde çalıştı.⁵

Kariyeri

İlk olarak Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC)'nde petrol analisti olarak yedi yıl çalıştı. 1995–2015 yılları arasında Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı'nda baş ekonomist ve kurumun enerji ve iklim değişikliği politikasının ekonomik analizinden sorumlu uzman olarak görev aldı.⁶ 12 Şubat 2015'te, 29 üye ülkenin oyu ile Dünya enerji politikalarının belirlendiği Uluslararası Enerji Ajansı'nın en yüksek pozisyonu olan icra direktörlüğüne seçildi. Birol, Amerika ve Avrupa ülkelerinden seçilmeyen ve siyasetçi olmayan ilk başkan oldu.⁷ 1 Eylül 2015'te görevi Hollanda Ekonomi Bakanı Maria van der Hoeven'dan devraldı.⁸⁹

Birol, gelişmekte olan ülkelerin dünya ekonomi ve enerji pazarındaki rolünün artması vizyonu ile; başkanlığı süresince Çin, Endonezya, Fas, Hindistan, Meksika ve Singapur'un örgüte üyeliğe kabul edilmesini sağladı. Ayrıca ajansa üye ülkelerin dünya enerji tüketimindeki payının %50'den %70'e yükselmesini sağladı.¹⁰ 2009 yılında Forbes dergisinin yayınladığı, aralarında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama, Suudi Arabistan Kralı Abdullah bin Abdülaziz el-Suud ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in de olduğu "Dünya Enerjisini Yönlendiren 7 Kişi" arasında gösterildi.¹¹ Fatih Birol Aralık 2017'de İngiliz iş ve ekonomi gazetesi Financial Times tarafından "Yılın Enerji İnsanı" seçildi.¹² 22 Ocak 2018 tarihinde IEA Yönetim Kurulu tarafından bakanlar toplantısında oybirliği ile yeniden başkan seçilen Birol'un görev süresi dört yıl daha uzatıldı.¹³

Birol, TIME dergisi tarafından 2021'in en etkili 100 isminden biri olarak seçildi.¹⁴ Amerika Birleşik Devletleri eski dışişleri bakanı ve ABD özel iklim temsilcisi John Kerry, Fatih Birol'un en iyi yüksek teknoloji verilerini, iyimser bilgi birikimi ve eski usul retorik inceliği ile bir araya getirdiğini ve dünya liderleri için güvenilir bir danışman olduğunu ifade etti. Kerry, ayrıca Birol'un karbon salınımını azaltmak ve gezegeni kurtarmak için gerekenlerin sorulabileceği objektif bir otorite olduğunu ekledi.¹⁵

Aldığı ödül ve madalyalar

2005 yılında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Üstün Hizmet ödülü verildi.¹⁶ 2006'da Fransa tarafından Ordre des Palmes Académiques Nişanı ile ödüllendirildi.¹⁷ 2007'de Avusturya Hükümeti tarafından Avusturya Federal Cumhuriyeti Liyakat Nişanı'na layık görüldü.¹⁸ 19 Kasım 2009 tarihinde Almanya Federal Cumhuriyeti Liyakat Nişanı'na layık görüldü.¹⁹ 14 Haziran 2012'de Paris'te İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı tevcih edildi.²⁰ 2013 yılında İsveç Enerji Bakanı Anne-Karin Hatt tarafından, enerji sorununu bölgesel ve küresel alanda analiz eden yıllık raporları ve çalışmaları sebebiyle İsveç Kuzey Yıldızı Nişanı ile ödüllendirildi.²¹ Aynı yıl Paris'te, Irak'ın Enerji Görünümü adlı çalışması ile Irak'ın dünya enerji piyasasında tanıtımına yaptığı katkıdan dolayı Devlet Onur Ödülü verildi.²² 31 Ocak 2014'te Japonya'nın en yüksek devlet nişanı olan Yükselen Güneş Nişanı tevcih edildi.²³ Birol 2017'de Birleşik Krallık merkezli Enerji Enstitüsü'nce verilen Melchett Madalyası ile ödüllendirildi.²⁴ Birol Ocak 2022'de, iklim değişikliği ile mücadeleye katkıları nedeniyle Fransa'nın en yüksek sivil nişanı olan Légion d'honneur'a layık görüldü.²⁵

Fahri üyelikleri

Birol'a, 2013 yılında Imperial College London tarafından fahri bilim doktorası tevcih edildi.²⁶ Ayrıca Galatasaray Futbol Kulübü'nün ömür boyu fahri üyesidir.²⁷